Samen werken aan betere gesprekken in de zorg. Dat is het doel van het project ‘Zorgverlener: speel je gespreksvaardig!‘. Hiertoe ontwikkelen we drie volledige gespreksmodules, mét en voor (toekomstig) zorgprofessionals. Het project wordt mede gefinancierd door Agis Innovatiefonds.
Daarmee krijgt het project De Virtuele Patiënt, waarin zorgprofessionals werden getraind in communiceren met patiënten met complexe problematiek, een vervolg.
Goede zorg vraagt om goede communicatie
Goede communicatie is essentieel in zorg en welzijn. Het leidt tot empowerment van patiënten, verbeterde zelfmanagement en het zorgt voor minder over- en onderbehandeling. Naast voordelen voor de patiënt, heeft goede communicatie ook een positieve uitwerking op zorgprofessionals zelf: doordat het werkplezier wordt vergroot en minder frustratie ontstaat.
Van theorie naar praktijk
Over communicatie bestaat veel theorie, maar in de praktijk is het altijd net anders. Daarom staat in onze speelbare scenario’s kennis van de werkvloer altijd centraal. Het scenario stelt spelers vervolgens in staat om met elkaars situaties te oefenen. Communiceren leer je immers het beste door te doen!
Doelstellingen
Het doel van het project ‘Zorgverlener: speel je gespreksvaardig!‘ is om via speelbare scenario’s ervaringsdeskundigheid uit de zorg onder meer collega’s te verspreiden, zodat meer (toekomstig) zorgprofessionals hun communicatieve vaardigheden kunnen versterken. Zo dragen we bij aan betere zorg voor mensen met (chronische) ziekten én werken we aan de arbeidstevredenheid van zorgprofessionals.
Hoe pakken we het aan?
Voor het project gaan we in gesprek met groepen ervaren zorgprofessionals, om hun expertise om te bouwen tot speelbare scenario’s.
We gaan eerst met zorgprofessionals en zorgopleiders in gesprek. Zo komen we erachter aan welke typen gesprekken de grootste behoefte is. En wat daarbij de uitdagende casuïstiek is.Vervolgens bouwen we de scenario’s en overige content samen met de doelgroep. Om ervoor te zorgen dat het materiaal aansluit op hun praktijk en leerbehoeften. De doelgroep zijn de experts. Daarna stellen we de scenario’s tegen aantrekkelijke voorwaarden beschikbaar. Zo zorgen we voor grote spelersaantallen. Met hun input blijven we de scenario’s continu verbeteren.
Door de scenario’s samen met zorgprofessionals te ontwikkelen, zorgen we voor aansluiting bij de praktijk.
Op donderdag 6 december hebben DialogueTrainer, Universiteit Utrecht en Vilans ‘De Oefendokter’ gelanceerd: een online training waarmee ouderen een gesprek met een zorgprofessional kunnen voorbereiden. Tijdens de lancering maakte het publiek kennis met Oefendokter Daan, en werd het belang van De Oefendokter belicht.
Projectleider Johan Jeuring (UU) opende de middag door uit te leggen hoe het project tot stand is gekomen. Zorgprofessionals en studenten van gezondheidsopleidingen oefenen namelijk al langer met de in De Oefendokter gebruikte software, Communicate.
Maar de projectpartners beseften zich dat je niet alleen zorgprofessionals moet trainen, maar ook patiënten. Communicatie is immers tweerichtingsverkeer. Bovendien levert het project voor patiënten volgens Jeuring veel op.
Uit onderzoek blijkt dat als patiënten de juiste vragen stellen aan een arts, ze hun therapie beter volhouden, minder vaak in het ziekenhuis worden opgenomen, en uiteindelijk dus een gezonder leven leiden.
Johan Jeuring
Na de opening volgde een panelgesprek, waaruit duidelijk bleek dat de ontwikkeling van De Oefendokter een proces van co-creatie met verschillende partners en ervaringsdeskundigen is geweest. Zo legde oudere Wim van Lint uit welke problemen hij en zijn vrouw tegenkomen bij een doktersbezoek en hoe het voor hem was om De Oefendokter te testen.
Henk van Zeijts (DialogueTrainer) haakte hier mooi op in, door te laten zien dat speciaal voor meneer van Lint een knop in het spel aangepast was, omdat deze niet duidelijk was voor ouderen. Een mooie illustratie van het belang van co-creatie in dit project.
Samen creëren met ouderen was in dit project ontzettend belangrijk. Daardoor konden we het systeem zo ontwerpen, dat het voor hen duidelijk en logisch is.
Henk van Zeijts
Dat er in het systeem ook veel technische snufjes zitten, bleek uit de toelichting van projectleider Johan Jeuring. Hij ging dieper in op de technische aspecten van de Oefendokter, waaronder de spraakherkenning, waar de Universiteit Utrecht samen met universiteiten uit Edinburgh en Boekarest aan heeft gewerkt.
Ruth Pel (Vilans) benadrukte het belang van Samen Beslissen in het gesprek, en waarom dit in het geval van ouderen soms lastig is.
Ouderen zien de kennis van hun eigen situatie soms als ondergeschikt aan de kennis van de dokter. Of ze zijn bang om als lastig te worden gezien. Dat maakt Samen Beslissen bij deze doelgroep een uitdaging.
Ruth Pel
Corinne Collette, die 35 jaar actief is geweest als huisarts in Utrecht, beaamde de relevantie van Samen Beslissen in de spreekkamer. Zij refereerde daarbij ook nog aan de recent gestarte publiekscampagne Help de dokter met een goed gesprek, waaruit blijkt dat dit onderwerp landelijk hoog op de agenda staat.
Tot slot was het woord aan EIT Digital Directeur Patrick Essers, die uitlegde waarom EIT Digital in het project PrepDoc – waarbinnen De Oefendokter is ontwikkeld – geïnvesteerd heeft. De relevantie en het innovatieve karakter van De Oefendokter speelden daarbij o.a. een grote rol. Ook zei hij uit te kijken naar de volgende fase van het project: het op de markt brengen van De Oefendokter. In dat kader had projectleider Jeuring direct een nieuwtje: het Bartholomeus Gasthuis – waar de lancering plaatsvond – heeft De Oefendokter opgenomen in haar Living Lab!
Vervolgens was het tijd voor de daadwerkelijke lancering. Meneer van Lint had de eer om De Oefendokter te lanceren, met behulp van een grote rode – uiteraard digitale – knop.
Na de lancering volgde de productpresentatie. Scenario-ontwikkelaar Marieke Rams toonde de verschillende functionaliteiten van De Oefendokter.
Met De Oefendokter oefen je verschillende fasen van een doktersconsult. Je start met de casus, en vervolgens ga je aan de slag met Oefendokter Daan. Gastvrouw Sarah helpt je reflecteren en bereidt een echt doktersbezoek met je voor.
Marieke Rams
De middag werd afgesloten met een borrel. Uiteraard konden bezoekers De Oefendokter zelf ook nog spelen. Via deze weg willen we graag iedereen die aanwezig was bedanken voor hun komst!
Pech onderweg, of in het ziekenhuis beland op vakantie? Grote kans dat je dan de alarmcentrale van Eurocross aan de lijn krijgt. Eurocross staat 24 uur per dag klaar om Nederlanders waar ook ter wereld bij te staan. In de zomermaanden is het hier begrijpelijkerwijs drukker, en dat betekent voor Eurocross extra inzet van mensen op de alarmcentrale. En die – maar liefst 75 – nieuwe medewerkers, worden getraind met behulp van DialogueTrainer scenario’s.
Wij belden met Angelique van der Leek, Manager Training & Development bij Eurocross. Gelukkig niet omdat we een noodgeval hadden, maar om te vragen hoe zij DialogueTrainer gespreksscenario’s hebben ingezet.
In een korte periode 75 nieuwe medewerkers trainen, dat moet een hele klus zijn?
“Ja, dat is het zeker. Eurocross heeft in de zomermaanden te maken met een piek instroom van nieuwe medewerkers, en die willen we allemaal voorbereiden op de gesprekken die ze in de praktijk gaan voeren. Wat dit extra lastig maakt, is dat deze mensen vaak totaal verschillende achtergronden en ervaringen hebben. Bovendien zijn deze tijdelijke krachten vaak jongeren, die op een hele andere manier tegen leren aankijken.”
Jullie waren dus op zoek naar eigentijdse methoden van onderwijs, die aansluiten bij individuele leerbehoeften?
“Ja, dat klopt. De Training & Development afdeling van Eurocross is de laatste jaren bezig om de opleidingstrajecten en interventies steeds meer ‘blended’ aan te bieden, waarbij we dus gebruik maken van verschillende onderwijsvormen. Ons streven hierbij is dat iedere deelnemer, vrijheid en eigenaarschap heeft over de inrichting van zijn of haar opleiding. Uiteraard wel binnen de vastgestelde kaders. Hierin proberen we de interventies zoveel mogelijk af te stemmen op de individuele leerwensen en behoeftes van de deelnemers. Met dit in ons achterhoofd zijn we continu op zoek naar nieuwe manieren en methodes die hierin ondersteunen.”
We hebben voor DialogueTrainer gekozen, omdat we daarmee een grote en diverse groep nieuwe medewerkers tegelijk konden trainen.
En zo zijn jullie dus terecht gekomen bij DialogueTrainer?
“Precies. We hebben voor DialogueTrainer gekozen, omdat we daarmee een grote en diverse groep nieuwe medewerkers tegelijk konden trainen, met een methode die aansluit bij de leerbehoeften van deze doelgroep.”
Hoe zag de training met DialogueTrainer gespreksscenario’s eruit in de praktijk?
“Onze medewerkers hebben geoefend met verschillende gespreksscenario’s. In een korte tijd kregen ze zo een duidelijk beeld van het type gesprekken dat ze in de praktijk kunnen verwachten, en welke vaardigheden daarbij belangrijk zijn. Wat leuk was om te zien, was dat de nieuwe medewerkers dingen uit durfden te proberen in het spel. “Hoe reageert iemand als ik voor deze reactie kies?” “Hoe reageert iemand als ik voor deze benadering kies?” Hierdoor zag je dat de deelnemers zich bewust werden van het effect van hun eigen communicatie-(voorkeurs)stijl op het desbetreffende gesprek. Het doorlopen van een compleet scenario maakte automatisch leervragen inzichtelijk, waar we vervolgens in kleine groepen verder aan konden werken.”
Met behulp van een gespreksscenario kunnen medewerkers oefenen met veelvoorkomende situaties.
Het was verrassend om te zien hoe snel deelnemers ‘vergaten’ dat ze in een simulatie zaten.
Waren er nog andere zaken tijdens het oefenen met de gespreksscenario’s die jullie verrast hebben?
“Verrassend om te zien was, hoe enerzijds de deelnemers snel ‘vergeten’ waren dat ze in een simulatie zaten en echt ‘geraakt’ (gefrustreerd of bijvoorbeeld blij of trots) werden door hetgeen wat er gebeurde in het scenario. En anderzijds was het mooi om te zien, dat deelnemers getriggerd werden door het spelelement en de feedback. Ze wilden zichzelf direct ‘verbeteren’ door het scenario nogmaals te spelen.”
Het zomerproject is nu afgerond. Gaan jullie in de toekomst weer gebruik maken van DialogueTrainer?
“In de toekomst willen we DialogueTrainer graag ook inzetten in training voor specifieke deelvaardigheden. Enerzijds als introductie voor hulpverleners die nieuw bij ons komen werken. Maar zeker ook als tool voor ervaren hulpverleners. Bij hen is het een mooie manier om te oefenen met specifieke deelvaardigheden en uitdagende gesprekssituaties.”
Meer informatie?
Wil je meer weten over ons project bij Eurocross? Lees dan ook deze tekst op onze projectpagina.
Hoewel veel mensen denken dat gevangenissen vooral bedoeld zijn om mensen te straffen, gebeurt in de gevangenis al sinds jaar en dag veel meer. Daarbij draait veel om communicatie. Natuurlijk ga je als medewerker om met lastige situaties zoals agressieve gedetineerden en gedetineerden met psychisch gestoord gedrag. Maar steeds meer probeer je daarnaast een ontwikkeling te bewerkstelligen. Je wilt dat de sfeer binnen goed is en gedetineerden goed met elkaar omgaan. En daarnaast wil je vooral dat ze na hun detentie niet meer terugkomen of “recidiveren”.
Na eerdere projecten waarbij we in opdracht van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) scenario’s hebben gebouwd voor verschillende trainingen, hebben we nu trainers van DJI opgeleid om zélf scenario’s te gaan maken.
Voor en door personeel
Het idee achter deze aanpak is dat bijzonder veel materiaal kan worden vervaardigd door mensen die directe expertise hebben over hoe het er binnen een gevangenis aan toe gaat. Uitvoerend medewerkers worden daarbij voortdurend betrokken, omdat het gaat om hun expertise en omdat zij uiteindelijk de doelgroep zijn. Het materiaal wordt dus ontwikkeld voor en door personeel.
Gevangenbewaarders oefenen gesprekken met gedetineerden.
Groeimodel
Bij elk nieuw te ontwikkelen scenario wordt vastgesteld hoe het raakt aan een op de werkvloer herkende uitdaging én aan een beleidsdoelstelling. We richten ons op gesprekken met gedetineerden, maar ook op gesprekken met collega’s. Dus niet alleen “omgaan met agressie” of “motiveren”, maar ook “opvang en nazorg” en “afspraak betrouwbaarheid”.
In eerste instantie worden scenario’s ontwikkeld als onderdeel van vaste trainingen. Vervolgens ontwikkelen we scenario’s voor individuele begeleiding en coaching. Waar we naartoe werken is de beschikbaarheid van scenario’s over allerhande onderwerpen, die medewerkers kunnen spelen op elk moment dat hen uitkomt. Onze tool Communicate wordt daarbij het systeem waarin kennisontwikkeling rond communicatie speelbaar wordt vastgelegd.
In 2017 won Marc van Mil – universitair hoofddocent aan de opleiding Biomedische Wetenschappen van de Universiteit Utrecht / UMC Utrecht – de landelijke verkiezing voor Docent van het Jaar voor het Hoger Onderwijs. Hij kreeg hiervoor uit handen van de minister van onderwijs een beurs om een onderwijsinnovatie door te voeren. Deze beurs gebruikt hij om in samenwerking met DialogueTrainer gespreksscenario’s te ontwikkelen, waarin de ethische vraagstukken rondom DNA-technologieën worden uitgewerkt in praktische cases.
De studenten voor wie het materiaal in eerste instantie is bedoeld – voornamelijk onderzoekers in het lab – zijn vooral bekend met de technische kant van DNA. Momenteel nog onderbelicht, maar minstens zo belangrijk, is dat zij ook leren begrijpen wat voor impact DNA-technologieën en kennis uit DNA-testen hebben op de maatschappij. Om studenten hier bewust van te maken, spelen zij enkele scenario’s waarin zij verschillende perspectieven aannemen.
Als arts heb je bijvoorbeeld vijf jaar terug het DNA van een vrouw onderzocht op de aanleg voor kanker. Gelukkig bleek ze weinig aanleg te hebben. Echter, door nieuwe technologieën ontdek je nu – vijf jaar later – bij toeval dat ze wel aanleg heeft voor de dodelijke en erfelijke ziekte van Huntington. Hoe ga je om met deze informatie? Licht je haar in? Misschien wil ze dit wel helemaal niet weten. Maar hoe zit het dan met familieleden die mogelijk ook aanleg hebben? En wat als ze een kinderwens heeft?
Heden en de toekomst
Omdat DNA-technologieën volop in ontwikkeling zijn, spelen de scenario’s zich af in zowel het heden als de toekomst. De focus hier ligt niet op trainen en oefenen, maar op het ‘voelbaar maken’ van de situatie en het creëren van een perspectiefwisseling. De dilemma’s blijken al snel zo realistisch, dat je er als speler écht ingetrokken wordt. Door zich te verplaatsen in de rol van de arts, de patiënt, het familielid en anderen, met allen hun eigen behoeftes en belangen, krijgen studenten een diepgaand inzicht in ethische dilemma’s bij genetisch onderzoek. Op basis van hun ervaring en reflectie ontwikkelen studenten een onderbouwd standpunt.
Bredere inzet
DNA-onderzoek is voor iedereen relevant en wordt alleen maar relevanter. Als blijkt dat deze onderwijsinnovatie studenten daadwerkelijk helpt bij het vormen van standpunten, kan deze tool ook breder worden ingezet en zo de maatschappelijke discussie verder helpen.
Momenteel is dit project nog volop in ontwikkeling. Maar de heftige discussies die het materiaal nu al in cursusgroepen uitlokt, overtuigen van de waarde van de aanpak. Een effectiviteitsmeting kan dit nog verder aantonen. Wij kunnen in ieder geval niet wachten tot het eindresultaat aan de minister van onderwijs kan worden gepresenteerd!
Meer informatie?
Lees hier meer over de landelijke verkiezing van Marc van Mil tot docent van het jaar.
Je staat in Frankrijk met pech langs de snelweg. Of je wordt na die ene taco met spoed opgenomen in een Mexicaans ziekenhuis. Wie bel je dan? Eurocross staat 24 uur per dag klaar om Nederlanders waar ook ter wereld bij te staan op lastige momenten waar hun verzekering wel of niet dekking voor geeft. In de zomer is het hier begrijpelijkerwijs een stuk drukker dan de rest van het jaar: er gaan immers veel mensen op vakantie. Voor Eurocross betekent dit dat ieder jaar in de periode mei tot juli, 75 (meestal) studenten worden opgeleid om gesprekken goed te voeren, volgens een van te voren vastgelegd belscript, maar met ruimte om ook een relatie te bouwen.
Als medewerker van Eurocross is jouw taak om eerst te zorgen dat je cliënt veilig is, uiteraard nadat je je netjes hebt voorgesteld. Je stelt vragen om de situatie van de cliënt te verhelderen om tegelijkertijd een goede werkrelatie te bouwen. Je klant zit met onzekerheden, dus wil toezeggingen, die je vaak nog niet kunt bieden. Het adviseren stel je sowieso uit, tot het moment dat je de hulpvraag, inclusief de behoefte van de cliënt, volledig helder hebt. En dat is nog in een standaardgesprek. En wat doe je op het moment dat je cliënt boos begint, omdat zij door de zomerdrukte al 20 minuten in de wacht heeft gestaan? Dan is het goed als je van deze situatie – en je eigen rol daarin – al een beeld hebt voordat het aan de orde is. Trainingen van Eurocross beginnen dit jaar daarom met een interactief scenario. In plaats van te horen hoe je een gesprek voert en je hierop in te lezen, krijg je als medewerker in spe eerst te maken met wat de situatie lastig maakt.
‘Goed’ op basis van interviews, in de praktijk verbeterd
Eurocross is voor ons een prototypisch project voor het ontwikkelen van goede scenario’s. Aan de basis van het scenario staat een belscript, dat we door interviews hebben voorzien van de benodigde inhoud. Dat wil zeggen een herkenbare casuïstiek voor een goede inleving van het gesprek en de daarbij behorende leerdoelen. Vervolgens is input van spelers gebruikt om nog beter aan te sluiten op de leerdoelen, dé manier om te blijven doorontwikkelen en scenario’s te verbeteren! Dus heb je deze zomer net die verkeerde taco gegeten en beland je per ongeluk in een veel te dure privékliniek, dan zal je bij Eurocross aan het juist adres zijn!
Als onderdeel van de opleiding Psychologie aan de Faculteit Sociale Wetenschappen van de Universiteit Utrecht wordt een online cursus ‘Professionele Gespreksvoering’ ontwikkeld. Psychologen worden opgeleid om met mensen te werken en dienen dus te beschikken over een breed scala aan communicatievaardigheden. Denk bijvoorbeeld aan luisteren, informatie verzamelen, feedback geven, reflecteren en reguleren.
Als onderdeel van de digitalisering van het onderwijs is samen met psychologie-docent Richta IJntema gewerkt aan een cursus waarbij de colleges volledig zijn vervangen door online blokken. Op het UU LifeLongLearning platform worden verplichte cursusonderdelen voor iedere student interactief gemaakt. Studenten bekijken filmpjes, lezen tekstuele uitleg, doen invuloefeningen, dragen bij aan forumdiscussies en spelen dus ook scenario’s. Door intensief samen te werken met experts én professionals wordt niet inhoudelijke kwaliteit gewaarborgd, maar wordt ook verzekerd dat de scenario’s naadloos aansluiten op de praktijk.
Tijdens het klassikale openingscollege van de cursus maakten de studenten kennis met het spelen van scenario’s.
Verschillende toepassingen
Binnen de cursus ‘professionele gespreksvoering’, worden scenario’s op uiteenlopende wijzen geïntegreerd. Scenario’s spelen zich af in verschillende werkcontexten en met verschillende casuïstiek om studenten zo breed mogelijk voor te bereiden op het werkveld. In gesprekssimulaties maak je eerst kennis met wat een situatie lastig maakt, om vervolgens met nieuwe methodieken te oefenen. De cursus richt zich op samenwerkingsvaardigheden zoals het geven van feedback en het luisteren naar een boze collega. Daarnaast richt de cursus zich op cliëntgerichte vaardigheden zoals het in kaart brengen van een probleem of het brengen van slecht nieuws. Veel scenario’s worden daarbij in verschillende vormen aangeboden, waarbij het scenario steeds meer vraagt van de cursist en cursisten ervaring opdoen en motiverende resultaten behalen.
De gesprekken spelen zich af op voor de studenten herkenbare plekken, zoals hier in Park Lepelenburg te Utrecht.
Bijzonder zijn met name ook de ‘host-scenario’s’ waarbij studenten in gesprek gaan met Saskia, hun – steeds terugkerende – mentor tijdens deze cursus. Zij geeft uitleg, waarbij studenten vragen kunnen stellen over bijvoorbeeld de cursus of de stof. Zij stelt ook vragen aan de student; bijvoorbeeld om te toetsen in hoeverre deze de stof beheerst of om studenten aan de hand van een wetenschappelijk onderbouwd model te leren reflecteren op een door hen zelf ingebrachte situatie. Dit is een praktische uitvoering van een edu-bot, een virtuele docent die de ervaring van de cursus extra persoonlijk maakt.
Positieve reacties
Dat de cursus en de scenario’s zeer positief worden gewaardeerd, blijkt uit de evaluaties. Als studenten per scenario wordt gevraagd of deze iets toevoegt aan de bijbehorende e-module, antwoordt een zeer ruime meerderheid van de studenten steevast dat ze het hier “mee eens” of “helemaal mee eens” zijn. Hieronder worden enkele beoordelingen en reacties getoond. Het is duidelijk dat studenten de scenario’s enorm waarderen, én dat het hen ook nog eens helpt in hun leerproces!
De beoordeling door studenten van een van de scenario’s, waarmee aan het eind van een module wordt getoetst in hoeverre studenten de behandelde theorie kunnen toepassen in een uitdagend gesprek.
Reacties na het voor de eerste keer spelen van een gespreksscenario binnen de cursus:
“De gesprekssimulatie was erg leuk en leerzaam, het maakte voor mij meteen duidelijk dat het erg nuttig is om les te krijgen in gespreksvoering (en dat ik nog een hoop te leren heb…).”
“Ik ben heel blij dat we meer gaan oefenen met gesprekken online, ik merk dat doordat ik feedback krijg op precies elke keuze dat ik al heel snel veel meer leer.”
“Leuke manier om gesprekssimulaties te hebben via dit platform. Daardoor kan je rustig nadenken over je antwoorden en onthoud je het beter.”
Reacties op de host-scenario’s met mentor Saskia:
“Ik vind de e-learning met Saskia erg prettig zodat je het gevoel hebt dat je een soort praktijkervaring hebt.”
“Misschien kunnen we toch iets meer oefenen met Saskia. Ik merkte aan mezelf dat ik het lezen en de filmpjes kijken een beetje saai vond worden. En met Saskia had ik juist wel de volle aandacht omdat ik moest nadenken over de vragen”
“Ook de stukjes met Saskia, waarin vragen worden gesteld over de stof, vind ik nuttig, omdat testvragen mijn geheugen verbeteren en je op deze manier op een leuke manier met de stof omgaat.”
Reacties op verschillende oefenscenario’s verderop in de cursus:
“Wederom petje af voor de simulaties, erg leerzaam!”
“De gesprekken die je tijdens de e-modules moet houden met Natasha, Joost en Harry zijn echt een goede toevoeging aan de e-modules!”
“De gespreksscenario’s zijn voor mij het meest leerzaam.”
Meer informatie?
Wil je meer weten over de cursus ‘professionele gespreksvoering’? Lees dan ook onze blog over het succesvolle openingscollege van de cursus.
Vandaag, 5 oktober, is het Nationale Ouderendag. Ons huidige project en nieuwste product De Oefendokter ontwikkelen we sámen met ouderen; ofwel in co-creatie. In deze blog: zeven vragen én antwoorden over het belang van co-creatie!
1. Wat is dat precies, co-creatie?
Co-creatie gaat over het goed afstemmen van een innovatie op een doelgroep. Voorheen gebeurde het vaak dat iemand een goed idee had, het volledig ging uitwerken en het vervolgens niet bleek te landen bij de doelgroep waarvoor het was bedoeld. Bij co-creatie werk je tijdens het ontwerpproces juist nauw samen met de doelgroep, om ervoor te zorgen dat het product wél bij hen aansluit.
We maken kleine stapjes. Eerst verdiepen we ons goed in de doelgroep, bijvoorbeeld door interviews te doen. Daardoor krijgen onze ideeën al meer focus. De eerste ideeën werken we vervolgens uit in een prototype. Dat is niet een ‘af’ product, maar een eerste ontwerp daarvan, dat je gebruikt om ideeën te toetsen. Het prototype leggen we vervolgens voor aan een testgroep. Op basis van wat we daar horen, passen we het prototype aan en testen we het opnieuw. Dat doen we een aantal keer, tot iedereen tevreden is.
2. Wat voor informatie hebben jullie nodig van de doelgroep?
We bevragen mensen op van alles: hoe is het om het spel te doen, is het doel duidelijk, begrijp je hoe het werkt, wat is logisch of onlogisch, wat vind je goed et cetera. Daarmee ontdek je in een vroeg stadium of je op de goede weg bent en waar je moet bijsturen.
3. Hoe ziet zo’n sessie eruit?
In het geval van De Oefendokter hadden we bijvoorbeeld 5 ouderen en 2 professionals van huisartsenpraktijken. Zij speelden gezamenlijk enkele gespreksscenario’s. Tijdens het spelen vragen we ze hardop uit te spreken wat ze denken. Dat geeft erg veel informatie, bijvoorbeeld doordat we horen: ‘Waar zit de knop dat ik verder kan?’, of ‘Dit kan ik echt niet lezen’, of ‘Ja, het klopt wel wat de dokter nu zegt’. We maken overal aantekeningen van en maken een verslag, waaruit we conclusies trekken voor de volgende stap. Doordat er ook zorgprofessionals bij waren, kregen we ook direct inhoudelijke feedback.
4. Maken jullie in alle projecten gebruik van co-creatie?
Eigenlijk wel, hoewel niet altijd op deze uitgebreide manier. Voordat we aan de slag gaan met het maken van de gespreksscenario’s, gaan we altijd eerst met mensen in gesprek die daadwerkelijk met de situaties te maken hebben. Zo halen we de cases op die de doelgroep zelf relevant vindt. Ook laten we de scenario’s altijd op verschillende momenten in de ontwikkeling spelen door de doelgroep en vragen we daarop input.
5. Waarom vinden jullie co-creatie zo belangrijk?
Door goed te luisteren naar de klant of doelgroep, zorgen we ervoor dat de scenario’s goed aansluiten bij de praktijk. Dat steekt vaak nauw: iedere beroepsgroep kent bijvoorbeeld zijn eigen woordgebruik.
6. Welke input gebruiken jullie nog meer om scenario’s te maken?
We gebruiken uiteraard ook bestaande literatuur over gesprekstechnieken, we praten met experts op een vakgebied en we zetten onze eigen ervaring en creativiteit in. Dit alles om de gesprekken zo realistisch mogelijk te laten overkomen.
7. Wat zouden jullie in de toekomst nog meer willen doen met co-creatie?
We zijn inmiddels technisch zo ver dat we de input van alle gebruikers tijdens het spelen van een gespreksscenario kunnen ‘oogsten’. Dat is geweldig, omdat we dan van veel mensen tegelijk feedback krijgen. Daarnaast blijven juist ook de kleinschalige co-creatie sessies van grote waarde, omdat je daar heel specifiek input krijgt en gericht kunt doorvragen. Dus ook in de toekomst zullen we zoveel mogelijk co-creatie blijven toepassen, omdat dat de enige manier is om de kwaliteit van onze gespreksscenario’s te kunnen toetsen en garanderen.
Met het project ‘De Oefendokter’ beoogt DialogueTrainer, samen met de Universiteit Utrecht en Vilans, ouderen te helpen bij een goede voorbereiding op gesprekken met zorgprofessionals. Om zo de zorg voor ouderen nog verder te verbeteren.
Je bent al wat ouder, hebt last van je heup en kan daardoor je hobby wandelen nog maar moeilijk uitoefenen. Tot overmaat van ramp organiseert je wandelclub binnenkort een wandelweek in Duitsland, waar je toch wel graag heen wilt. Maar hoe moet dat nu met die heup?
In het project De Oefendokter gaan ouderen met dit soort scenario’s aan de slag. Want wat is in deze situatie een goede oplossing? En: hoe kun je die beslissing samen met de arts maken? Door het spelen van scenario’s leren ouderen door te vragen, en hun persoonlijke wensen, situatie en doelen goed duidelijk te maken, om uiteindelijk goed geïnformeerd én met een passende oplossing de huisartsenpraktijk te verlaten.
Demo
Wil je zelf ervaren hoe het is om met Oefendokter Daan in gesprek te gaan?
Op 6 december hebben we De Oefendokter op feestelijke wijze gelanceerd. Een verslag van deze bijeenkomst vind je hier.
Vragen en antwoorden over De Oefendokter
Een digitale tool om ouderen voor te bereiden op zorggerelateerde gesprekken; dat roept nogal wat vragen op. Vanuit DialogueTrainer is Henk van Zeijts nauw betrokken bij De Oefendokter. Hij beantwoordt 11 veelgestelde vragen over dit project hieronder.
1. Waarom is het belangrijk om patiënten te helpen met het voorbereiden van zorg-gerelateerde gesprekken?
“Tijdens gesprekken met zorgprofessionals moeten vaak keuzes gemaakt worden. Wordt het fysiotherapie of een operatie? Welke operatie dan? En moeten we eigenlijk wel direct behandelen? Dit soort keuzes brengen uiteraard gevolgen met zich mee.
Om optimale zorg te leveren, is het belangrijk dat zorgprofessionals en patiënten sámen keuzes maken. Dat noemen we ook wel shared decision making. Om samen een beslissing te kunnen nemen, is het belangrijk dat zorgprofessionals en patiënten elkaar goed begrijpen én dat patiënten hun persoonlijke situatie en wensen duidelijk maken.
Omdat samen beslissen van groot belang is, richten we ons met De Oefendokter op het ondersteunen van de patiënt daarin.”
2. Waarom richten jullie je specifiek op ouderen in dit project?
“Samen beslissingen maken is voor alle patiënten belangrijk. Maar voor oudere patiënten is dit helemaal van belang. Vooral bij hen betekent een behandeling namelijk niet per se een verbetering van de kwaliteit van leven. Daarom is het voor zorgprofessionals belangrijk om bij oudere patiënten verschillende behandelopties te bespreken én is het voor ouderen belangrijk om goed door te vragen, en duidelijk te zijn wat betreft hun wensen en persoonlijke situatie. En daar helpen we ouderen mee in dit project.”
3. Hoe zijn jullie erachter gekomen wat ouderen lastig vinden in dit soort gesprekken?
“Door het hen zélf te vragen. We ontwikkelen De Oefendokter samen met ouderen (co-creatie). Daardoor kunnen we goed aansluiten bij wat ouderen ervaren. Daarnaast betrekken we uiteraard zorgprofessionals bij dit proces. Zij geven inzicht in de problemen die professionals ervaren, én hoe deze op een effectieve manier opgelost kunnen worden. Als je meer wilt weten over co-creatie, lees dan ook onze blog hierover.”
4. Hoe is het project precies ontstaan?
“Uit onderzoek blijkt dat samen beslissen, of ‘shared decision making’, leidt tot betere en efficiëntere zorg. Dus meer patiënttevredenheid én kostenreductie doordat onder- of overbehandeling voorkomen wordt.
Ons Communicate platform zetten we al in voor het trainen van professionals. Maar het heet natuurlijk niet voor niets shared decision making. Daarom leek het ons voordehandliggend om ook de patiënt hierin mee te nemen. Hoewel er al verschillende tools bestaan, zoals ‘3 goede vragen’, die een patiënt helpen bij de voorbereiding op een gesprek met een arts, is het daadwerkelijk voeren van een gesprek echt een ander verhaal. En precies daar hebben wij wat te bieden.
Samen met de Universiteit Utrecht (UU) hebben we dan ook een Europese aanvraag gedaan bij EIT Digital Wellbeing. Het belang van het versterken van shared decision making werd daar ook onderkend en het project, Prepdoc, werd gehonoreerd. Het product dat we – zowel in het Nederlands als in het Engels – opleveren is De Oefendokter. En daarmee bieden we dus de nog ontbrekende tool die een gesprekservaring biedt. Om zo beter voorbereid een gesprek in te gaan.”
5. Wie zijn er nog meer bij het project betrokken?
“Naast de UU, is Vilans een belangrijke partner. Vilans is het landelijke kenniscentrum dat zich richt op het verbeteren van langdurige zorg. Ouderenzorg is daarbij een belangrijk thema. Vilans heeft veel kennis van de doelgroep en weet veel over het zorgveld.
Daarnaast hebben we nog twee buitenlandse partners, namelijk universiteiten uit Edinburgh (Schotland) en Boekarest (Roemenië). Met hen verbeteren we de natuurlijke taalherkenning, zodat de Oefendokter je ook begrijpt als je tegen hem praat.”
6. Op welke manier kan de Oefendokter ouderen helpen bij de voorbereiding van gesprekken?
“De Oefendokters zijn virtuele dokters. Zij kunnen praten, antwoorden, ze tonen emoties en kunnen bewegen. In de gesprekken staat telkens bepaalde gezondheidsproblematiek centraal. Bijvoorbeeld een gesprek waarin een patiënt meerdere gezondheidsklachten heeft, die allemaal mede bepalend zijn voor de meest geschikte behandeling.
Aan het eind van het gesprek krijgen ouderen vervolgens feedback. Vonden ze het een prettig gesprek? Hebben ze goed doorgevraagd? Zijn hun persoonlijke situatie en wensen duidelijk geworden? Op die manier leren ze hoe ze het optimale uit een gesprek met een zorgprofessional kunnen halen.”
7. Hoe werkt dat technisch gezien?
“Bij het starten van het scenario zie je de virtuele Oefendokter in beeld. Het lijkt dus net alsof je tegenover een dokter zit! Het kiezen van antwoorden kan zowel door op antwoorden te klikken, als door zelf het gewenste antwoord in te spreken (spraakgestuurd). De dokter geeft vervolgens een antwoord, en zo komt het gesprek op gang.”
8. Kunnen ouderen wel omgaan met computerprogramma’s?
“Ja, dat kunnen ze zeker! Meer dan 80% van de mensen tussen de 64 en 74 jaar gebruikt internet. We richten het programma uiteraard zo in, dat het makkelijk leesbaar en gebruiksvriendelijk is voor ouderen. Het mooie van de co-creatie sessies is dat we direct input krijgen en ons ontwerp daarop kunnen aanpassen. We weten zo bijvoorbeeld dat alles helemaal logisch en vanzelfsprekend moet zijn en dat we kleine stappen moeten maken. We laten bijvoorbeeld eerst zien hoe het programma werkt, en voordat ze met het echte scenario beginnen, kunnen ouderen eerst oefenen.”
9. Waar gaan jullie de virtuele Oefendokter inzetten?
“Uiteraard willen we dat zoveel mogelijk ouderen gebruik kunnen gaan maken van de Oefendokter. Dit kunnen we doen door de Oefendokter te promoten op websites voor ouderen, of door het programma te laten aanraden door huisartsen, zorgverzekeringen e.d. We zijn nu met verschillende partijen in gesprek om te kijken hoe we dit het beste kunnen doen en hoe we dit kunnen financieren.”
10. Wanneer kunnen ouderen aan de slag met de virtuele Oefendokters?
“De officiële lancering is op 6 december 2018. Op die dag zullen we De Oefendokter aan het publiek tonen, en vanaf dan zal het niet lang duren voordat ouderen echt aan de slag kunnen!”
11. Tot slot, wat zijn jullie plannen voor de toekomst? Ga ik straks helemaal niet meer naar mijn eigen huisarts, maar naar een virtuele dokter?
“Zo ver zal het waarschijnlijk niet komen en het is ook niet de insteek van dit project om artsen te gaan vervangen. We willen wel zeker nog verder aan de slag met De Oefendokter om zorgprofessionals en patiënten nóg beter met elkaar laten communiceren. Om dit te bereiken willen we het voor patiënten mogelijk maken om te oefenen met verschillende soorten Oefendokters. Bijvoorbeeld een dokter die heel erg de leiding neemt in het gesprek, of een dokter die juist veel aan de patiënt over laat. Andersom zouden we zorgprofessionals kunnen laten oefenen met verschillende soorten patiënten. Zo leren zij bijvoorbeeld omgaan met patiënten die uit zichzelf weinig informatie verschaffen. Op die manier sluit De Oefendokter nog beter aan bij de ‘echte’ wereld.
Ook horen we, als reactie op De Oefendokter, al vaak dat gesprekken met zorgprofessionals niet alleen voor ouderen maar voor veel meer mensen best ingewikkeld kunnen zijn. Genoeg te doen dus!”
Recent was De Monitor op bezoek bij DialogueTrainer. Zij kwamen kennis maken met ons project De Oefendokter.
Met het project ‘De Oefendokter’ beoogt DialogueTrainer, samen met de Universiteit Utrecht en Vilans, ouderen te helpen bij een goede voorbereiding op gesprekken met zorgprofessionals. Om zo de zorg voor ouderen nog verder te verbeteren.
Hoe het gesprek tussen onze Oefendokter Daan en presentatrice Marijn Frank verliep, zie je hieronder.
Aankondiging uitzending De Monitor
De Monitor kwam langs ter aankondiging van hun uitzending op 5 juni 2018. Daarin wordt duidelijk hoe belangrijk het is om, ook – of juist – met oudere mensen gezamenlijk tot beslissingen te komen over een behandeling.
Renske de BeijerNieuwsReacties uitgeschakeld voor De Monitor op bezoek bij DialogueTrainer
